Tansiyon, kan basıncının yani kanın atardamar duvarlarına yaptığı basınç anlamına gelmektedir. Yapılan bu basınç sayesinde, kan vücuttaki bütün organlara ve dokulara kadar yayılır ve böylece bu organ ve dokular çalışmalarına devam edebilmek için gerekli maddeleri kandan alır. Tansiyonun belirli normal değerleri bulunmaktadır. Tansiyonun bu değerlerin altına düştüğünde ya da belirli olan değerlerin üstüne çıktığında sağlık için zarar oluşturur. Tansiyonun iki çeşidi bulunmaktadır:

Tansiyonun Değişimi

Tansiyon bebeklerde oldukça düşük değerlerde olmaktadır. Yaş ilerledikçe bu değerler artmaya başlar ve yetişkin kişilerde değerler daha yüksektir. Bir kişide hipertansiyon yani yüksek kan basıncı var diyebilmek için büyük tansiyonun 14'ten yüksek olması gerekir, aynı zamanda küçük tansiyonun da 9 cm cıva basıncından yüksek olması gerekmektedir. Hipertansiyonu değerlendirirken özellikle küçük tansiyon ehemmiyet arz etmektedir. Bununla birlikte bir kişide tansiyon düşüklüğü var demek için büyük tansiyonun 10 cm cıva basıncının altında olması gerekmektedir. Yani tansiyon düşüklüğü değerlendirildiğinde büyük tansiyon dikkate alınmalıdır.

Tansiyon, sfigmomanometre adı verilen bir tansiyon cihazıyla ölçülmektedir. Cıvalı olan tansiyon aleti, metalik olan tansiyon aleti ve elektronik olan tansiyon aletleri de vardır. Bunların içerisinde en hassas ölçüm yapan cıvalı tansiyon aletidir. Fakat taşıma kolaylığı bu cihazda zordur ve diğer ölçüm aletleri daha çok tercih edilir. Elektronik olan tansiyon ölçüm aletleri pahalı olmakla beraber herkes tarafından kullanma kolaylığı bulunmaktadır. Diğer aletlerle doğru ölçüm yapmak amacıyla belirli bir tecrübeye sahip olmak gerekir. Son zamanlarda parmaktan ölçüm yapabilen tansiyon aletleri ve kolye şeklinde tansiyon aletleri geliştirilmiştir.

Tansiyon ölçümü rahat bir koltukta oturulurken ya da yatarken dinlendikten sonra yapılması gerekir. Hangi vaziyette tansiyon ölçümü yapılırsa yapılsın kolun gevşek ve hafif olarak bükük bulundurulmasına dikkat edilmeli, elbisenin kolu sıkmamasına dikkat edilmeli, mümkün oldukça kolun kalp seviyesinde olmasına dikkat edilmelidir. Ölçüm esnasında manşetteki havanın, cıva sütunu ya da ibre saniyede 2-3 mm olacak şekilde inerek yavaş yavaş boşalmasına dikkat etmeliyiz. Tansiyon ölçüm cihazının manşonu, kolun 2/3 üst kısmını kaplayacak şekilde sarılmalı, dinleme cihazının tamburu da kol atar damarının üstüne koyulur ve bu şekilde ölçüm yapılmalıdır. Dinleme esnasında sesin ilk duyulduğu sayı büyük tansiyonu göstermektedir, ses hafiflediği zaman ya da kaybolduğu sayı da küçük tansiyonu göstermektedir. Dinleme cihazı olmadığı vakit el yardımıyla sadece büyük tansiyon ölçümü yapılır. Bunun için de tansiyon ölçüm cihazının manşonu şişirmeden önce bilek atar damarı bularak sol elin dört parmağı üzerine koyulmalıdır. Manşon şişirilince nabız kaybolacaktır. Manşon indirilmeye başlandığı zaman nabız tekrar hissedildiği sayı büyük tansiyonu işaret eder. Dinleme aletiyle ve el yardımıyla ölçülen tansiyonlar arasında 1-1,5 cm cıva basıncı kadar fark olabilir. Hangisinde tansiyon daha yüksekse, o değer esas alınır. İnsanların çoğunda tansiyon, sağ kolda sol kola nazaran biraz daha yüksek çıkar. Fakat bu fark 3 cm cıva basıncından daha fazla olursa düşük olan taraftaki atar damarlarda darlık olma ihtimali bulunmaktadır. Şişman kişilerde tansiyon yaşına uygun olandan 1-1,5 cm cıva basıncı daha yüksek olabilir. Özellikle çocuklarda ve gençlerde kollardan ölçülen tansiyon yüksek olursa, bacaklardan da tansiyon ölçümü yapılabilir.

Tansiyon yaşa bağlı olarak, heyecana bağlı olarak, ruhi ve fiziki yorgunluklara bağlı olarak, açlık ve tokluk hallerine bağlı olarak, cinsiyet faktörüne bağlı olarak, gıda tüketilmesi ve buna benzer olan nedenlerden dolayı değişiklikler göstermektedir. Dolayısıyla günün her saatinde tansiyon değişiklik gösterir. Bayanlarda, yaş dönümüne dek, erkeklere nazaran 1 cm'ye kadar düşük çıkar. Bundan sonra ani olarak yükselme görülür. Tansiyonun yüksekliği, küçük ve büyük tansiyonun ya da her ikisinin beraber yükselmesiyle ayrı ayrı tipler göstermektedir. Her ikisinin beraber yükselmesine böbrek hastalıkları ve sebebi bilinmeyen hipertansiyonda rastlanmaktadır. Küçük tansiyon normal olduğu durumda, büyük tansiyonun yükselmesine nazaran yaşlı olan kişilerde rastlanılan damar sertliği oluşmasında, yemeklerden sonra, efor sarf edildiği vakit ve yorulduktan sonra bazı kalp rahatsızlıklarında, zehirli guatr hallerinde rastlanmaktadır.

Hipertansiyonun meydana gelmesinde rol oynayan mekanizmalar şunlardır:

Herhangi bir sebeple böbreklerden birine ya da her ikisine gelen kan miktarı azaldığı zaman, böbrekten renin adı verilen bir madde salgılanır ve bu da hipertansiyona yol açar. Bu mekanizma, çeşitli böbrek hastalıklarında beliren hipertansiyonun sebebini açıklar. İdrar akımına engel olan mekanik hadiselerin tansiyonu yükselttiği ve engelin ortadan kaldırılmasıyla tansiyonun normale döndüğü bilinir. Bu hususlarda idrar yollarındaki gerilmenin oluşturduğu basınçla, böbrek damarlarının daralması neticesinde böbreğe az kan gelmesi rol oynar. Bu sayede tansiyon yüksekliği ve tansiyon düşüklüğü kişilerde hissedilir.